Heb jij last van een schuldgevoel?

Heb jij last van een schuldgevoel?

Veel mensen gaan gebukt onder een schuldgevoel. Het is goed dat je je verantwoordelijk voelt, als er iets misgaat.  Maar schuldgevoelens kunnen gaan overheersen en ons leven tot een hel maken.

Schuldgevoel kan voorkomen als een emotie of als een gevoel.

 

Schuldgevoel als emotie

Een schuldgevoel als emotie wordt veroorzaakt doordat je iets per ongeluk doet waardoor een ander een (pijnlijk) nadeel heeft. Op het moment dat je de fout ontdekt of de ander je op de fout wijst ontstaat een emotie van schuld. Deze emotie is meestal kortstondig en duurt slechts enkele minuten. Tijdens de emotie kunnen er lichamelijke reacties optreden  zoals blozen, transpireren, buikpijn, kramp, je hart in je keel voelen kloppen.

Schuldgevoel als emotie verdwijnt meestal als je excuses maakt, iets herstelt, zorgt voor een oplossing voor het ontstane ongemak of wanneer je de fout wegwuift (pech gehad).

Voorbeelden:

• We zeggen sorry als we op iemands tenen staan
• We vullend de verzekeringspapieren in als we een aanrijding veroorzaken
• We pakken een veger en blik als we iets kapot laten vallen.

Als je schuldig voelen een kortstondige emotie is gaat deze vanzelf voorbij. Nadien valt de schuld weg. Wanneer je iemand per ongeluk aangestoten hebt, ben je kort nadien kwijt. Als dit niet het geval is dan is door de emotie ook een schuldgevoel als gevoel wakker geworden.

Schuldgevoel als gevoel

Wanneer we een schuldgevoel als gevoel ervaren is er meestal iets anders aan de hand. Schuldgevoel als gevoel kan uren, weken, maanden of jarenlang blijven hangen. Sommige mensen voelen zich de rest van het leven schuldig wanneer ze hete thee op een kind hebben gemorst of een keer vreemd zijn gegaan.Schuldgevoelens gaan dan niet gemakkelijk voorbij.

Schuldgevoelens hebben meestal de neiging zich  in te nestelen en vast geroest te geraken. Als ze eenmaal hun nestje hebben gevonden, nemen ze er hun gemak van en laten ze niet gemakkelijk los. Schuldgevoelens bezitten het merkwaardige vermogen om steeds opnieuw in ons naar boven te komen.

Aan de oorsprong van een schuldgevoelens ligt een fout of tekortkoming

Elke keer dat schuldgevoelens optreden, is de indruk dat we iets verkeerd hebben gedaan, iemand pijn hebben gedaan en iemand kwaad hebben berokkend.

Het begrip fout maakt integraal deel uit van de definitie van schuld. Schuld wordt in het woordenboek omschreven als ‘de omstandigheid dat men iets verkeerds gedaan, iets nagelaten heeft, of in iets tekort is geschoten’ . Dat wil zeggen dat iemand een delict of overtreding heeft begaan, zich niet aan de geldende regels heeft gehouden, in één woord, een ‘fout’ heeft begaan. En aangezien regels  welzijn willen waarborgen, betekent dit overtreden iemand anders, rechtstreeks of niet rechtstreeks kwaad berokkenen. Verkeerd handelen betekent tegelijk kwaad doen. Dit idee komt ook in de taal van onze rechtspraak tot uitdrukking.

Verkeerd handelen en kwaad doen liggen aan de basis van schuldgevoelens

Het woord ‘fout’ is eenduidig, maar de betekenis ervan is veelzijdig. Het begrip fout kent twee duidelijk verschillende facetten: objectief en subjectief.

 

Objectief

Objectief heeft te maken met vastgestelde regels. Diefstal wordt  door wetten, zowel juridisch als moreel, als een delict beschouwd. Het is daarom normaal als we ons schuldig voelen als we iets hebben toegeëigend dat ons niet toebehoord. Het is duidelijk dat iemand anders daar nadeel van ondervindt.

 

Subjectief

Door samenloop van omstandigheden bijvoorbeeld niet bij het sterfbed van een dierbare aanwezig zijn, is daarentegen strikt genomen geen fout of een verwijtbare handeling. Het kan iemand wel een schuldgevoel bezorgen doordat niet voldaan wordt aan een persoonlijke regel die iemand zelf heeft vastgesteld. Hiermee schendt  iemand zijn morele code.

De grens is niet zo duidelijk

Het is soms niet gemakkelijk onderscheid te maken tussen een objectieve en subjectieve fout. Sociale omgang, religie, moreel  en  juridisch is er veel vastgelegd in boeken en regels gaan van mond tot mond. Wat ze subjectief maakt, is de opvolging en de invloed van een individueel, kleine of grote groep. Abortus is bijvoorbeeld bij de wet toegestaan maar niet door alle religie. Het moreel in de familie of bij een van de ouders speelt ook mee.

Begaat iemand dan een fout als abortus gepleegd wordt? Is er nadeel berokkend? Door degene die denken dat het leven begint met de conceptie moet deze vraag met ja worden beantwoord. Maar door degene die een embryo niet de status van menselijk wezen toekennen, met nee. Iemand die strikt genomen geen overtreding begaat, kan zich toch schuldig voelen.

Bij de wet is het verboden om kinderen te slaan. Toch zijn er genoeg ouders die hun kinderen een draai om hun oren geven als ze niet willen luisteren. Bij de wet zijn ze fout maar meestal voelen ze zich absoluut niet schuldig

Een ander voorbeeld maakt het verhaal van schuld nog complexer. In bijna alle landen is iemand met voorbedachte rade doden een ernstig vergrijp. Een soldaat die op het slachtveld een groot aantal vijanden heeft geëlimineerd wordt ontvangt met een medaille.  Een arts die een patiënt helpt een einde aan zijn leven te maken, loopt het risico te worden veroordeeld. Wie heeft de grootste fout begaan? Wie heeft anderen het grootste nadeel berokkend?

Het is de subjectieve dimensie van een fout waardoor schuldgevoelens zich in de geest van bepaalde mensen kunnen verbreiden en hun hele leven kunnen vergallen.

Schuldgevoel wordt bepaald door onze interne politieagent. Het zijn onze normen en waarden die als regel bepalen of we ons schuldig voelen of niet. De een pleegt met gemak fraude in zijn belastingformulieren terwijl de ander tot in de puntjes alles perfect en eerlijk vermeld. Het is niet de daad die ons een schuldgevoel geeft maar de manier waarop de daad speelt met onze normen en waarden. Het zijn deze normen en waarden die we zelf hebben gecreëerd in het verleden en die ontstaan zijn door hetgeen we geleerd hebben van onze opvoeders, vrienden, de media, kranten, boeken, het internet.

Voorbeelden van objectieve fouten

• Schuldgevoel na iets van een ander (per ongeluk) kapot te hebben gemaakt
• Schuldgevoel doordat je anderen (per ongeluk) fysiek pijn hebt gedaan
• Schuldgevoel na een diefstal
• Schuldgevoel na vreemdgaan

Voorbeelden van subjectieve fouten

• Schuldgevoel na een ruzie, boosheid of een scheldpartij
• Schuldgevoel doordat je de laatste keer niet aardig was of graag nog iets gedaan had voordat iemand overleed
• Schuldgevoel doordat je de waarheid niet durft te vertellen
• Schuldgevoel na een abortus of adoptie

In sommige gevallen voelen mensen zich schuldig terwijl ze zelf niet de dader zijn

• Je voelt je schuldig omdat je sexy kleding droeg toen je werd aangerand.
• Je voelt je schuldig en slecht doordat je in je jeugd bent mishandeld of seksueel misbruikt
• Je voelt je schuldig dat je niet eerder gemerkt heb dat de buurman zijn vrouw mishandelde
• Je voelt je schuldig  dat je je vrouw niet kon beschermen tijdens een overval

Schuldgevoel kan zelfs optreden door situaties waar je zelf machteloos was

• Je voelt je schuldig dat jij gezond bent terwijl je broertje ernstig ziek is
• Je voelt je schuldig dat jij een ramp hebt overleeft terwijl anderen zijn gestorven
• Je voelt je schuldig dat jij niet kon voorkomen dat je kind een ernstig ongeluk heeft gehad
• Je voelt je schuldig dat je niet aanwezig was toen een geliefde overleed

Het zijn onze eigen normen en waarden die bepalen of we wel of niet schuldig zijn
Schuldgevoel is een complex gevoel dat ons jarenlang kan kwellen. We hoeven zelf niet de dader te zijn om ons schuldig te voelen. Het zijn onze eigen normen en waarden die bepalen of we wel of niet schuldig zijn.

 

Schuldgevoel is een projectie van pijn

Je voelt je schuldig wanneer je denkt dat je de ander pijn hebt gedaan. De pijn die je de ander hebt aangedaan is een bekende pijn.  Je hebt bijvoorbeeld iemand in de steek gelaten, afgewezen, uitgelachen of gekleineerd. Zelf weten je hoe het is om in de steek gelaten, afgewezen, uitgelachen of gekleineerd te worden. Als je daar aan terugdenkt doet het voor jezelf nog steeds pijn. Die pijn gun je de ander niet. Daarom voel je je schuldig. In werkelijkheid projecteer je jouw pijn op de ander. Je weet helemaal niet zeker of de ander daadwerkelijk pijn heeft.

De bron van schuldgevoel is weggestopte pijn.

Het is oud zeer wat je hebt opgedaan tijdens een nare gebeurtenis, jeugdtraumatische ervaring of traumatische ervaring. Wanneer je dit oude zeer verwerkt verdwijnt schuldgevoel vanzelf.

---

 

Wil jij weten hoe je van je schuldgevoel kan afkomen?
Download het e-book!

 

 

---

Ben jij bang om anderen pijn te doen uit angst je schuldig te voelen?

Lees deze blog:

https://www.martindewerker.nl/ben-jij-bang-om-anderen-pijn-te-doen/