Je hebt last van pijn in je buik, in je spieren en gewrichten of op een andere plek. Of je bent eigenlijk altijd moe, te moe om de normale dingen nog te kunnen doen. Dit duurt nu al weken. Je bent bij je huisarts geweest en misschien ook al bij verschillende specialisten. Maar er is nog geen oorzaak gevonden. Dan heb je waarschijnlijk een onverklaarbare lichamelijke klacht (OLK).

Wat is een onverklaarbare lichamelijke klacht?

  • De klacht is lichamelijk, bijvoorbeeld moeheid, pijn, hartkloppingen of benauwdheid.
  • De klacht duurt langer dan een paar weken.
  • Artsen kunnen geen lichamelijke oorzaak vinden voor de klacht. Of ze vinden wel een oorzaak, maar de klacht is ernstiger en duurt langer dan je zou verwachten bij die oorzaak.

Voorbeelden zijn conversiestoornis, prikkelbare darm, fibromyalgie, het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS), het premenstrueel syndroom en pijnstoornis. Ook whiplash kan een OLK worden als het langer dan zes weken duurt. Mensen met OLK hebben vaker dan andere mensen last van slaapproblemen, een depressie, een angststoornis, geheugenproblemen of moeite met concentreren. Er zijn veel namen voor OLK. Ze heten ook wel vage klachten, psychosomatische klachten, onbegrepen lichamelijke klachten, functionele lichamelijke klachten of somatisch/medisch onverklaarbare lichamelijke klachten (SOLK/MOLK).

Conversiestoornis

Conversie betekent omzetting. Iemand met een conversiestoornis zet een psychisch probleem om in iets lichamelijks. Dat gebeurt onbewust. Mensen met een conversiestoornis zijn bijvoorbeeld verlamd aan benen of armen, blind, doof, hebben last van stuipen of kunnen niet meer praten. De lichamelijke klachten zijn écht, maar de arts vindt geen lichamelijke oorzaak. Wél een psychische: de klachten ontstaan meestal na een pijnlijke sociale of spannende gebeurtenis. Artsen gaan ervan uit dat de hersenen door de stress niet de juiste informatie aan het lichaam doorgeven. Ze schakelen als het ware bepaalde lichaamsfuncties uit.

Prikkelbare darm

Een prikkelbare darm reageert gevoelig op bepaalde prikkels. Welke prikkels dat zijn, is nog niet duidelijk. Een andere naam voor een prikkelbare darm is prikkelbare darm syndroom (PDS). Een prikkelbare darm kan veel klachten geven. De belangrijkste zijn:

  • Buikpijn en winderigheid. Meestal ontstaat dit tijdens of vlak na het eten. De pijn kan uitstralen naar de rug of de zij. Sommige mensen hebben flinke buikpijnaanvallen, net zo erg als een gal- of niersteenaanval.
  • Ontlastingsproblemen. Veel mensen met PDS hebben afwisselend last van diarree en verstopping.

Andere klachten zijn: weinig eetlust, een vol gevoel in de maag en opboeren. Verder hebben veel mensen met een prikkelbare darm ook last van hoofdpijn, rugklachten of een verstoorde nachtrust. De klachten zijn erg wisselend. Soms heeft iemand lange tijd geen klachten; dan ineens zijn de klachten weer heel heftig. Ook tussen personen verschillen de klachten nogal. De ene persoon kan er goed mee leven; de andere persoon kan soms de normale dagelijkse dingen niet meer doen.

Fibromyalgie

Fibromyalgie is een vorm van reuma. De ziekte heet ook ‘weke delen-reuma’. Kenmerkend voor fibromyalgie is pijn, vooral in de spieren, pezen en banden. Dit zijn de zachte delen van het lichaam. Fibromyalgie beschadigt de pijnlijke spieren, pezen en banden niet. Naast pijn heb je bij fibromyalgie last van stijfheid. Ook ben je vaak moe. Misschien slaap je slecht door de pijn. Depressieve gevoelens en angsten komen ook veel voor.

Chronische-vermoeidheidssyndroom (CVS)

Mensen met het chronische-vermoeidheidsyndroom (CVS) zijn erg vermoeid. Maar daar hebben wel meer mensen last van. Wanneer heb je CVS? U hebt last van een ernstige vermoeidheid die niet over gaat. Ook als je rust neemt, gaat de vermoeidheid niet over of hij komt weer terug. De vermoeidheid komt niet door voortdurende inspanning. Door de vermoeidheid kun je in je werk en in je persoonlijk leven veel minder goed functioneren dan een gezond iemand. Er is voor de vermoeidheid geen lichamelijke verklaring te vinden. U hebt de vermoeidheid al minstens zes maanden. Vooral vrouwen hebben CVS, maar er zijn ook mannen die het hebben. CVS kan op elke leeftijd beginnen; ook kinderen kunnen CVS krijgen.

Veel mensen met CVS hebben ook de volgende klachten:

  • spierpijn
  • gewrichtspijnen
  • keelpijn
  • gevoelige hals- of okselklieren
  • concentratie- of geheugenstoornissen
  • hoofdpijn
  • uitputting na inspanning.

Zo’n twee van de tien mensen met CVS hebben ook een depressie. CVS wordt ook wel ME genoemd: myalgische encefalomyelitis. Oorzaken van chronische-vermoeidheidssyndroom (CVS) De precieze oorzaak van CVS is nog niet bekend. Sommige mensen zijn waarschijnlijk wel gevoeliger voor CVS dan andere.

Wie loopt meer kans om CVS te krijgen?

  • U doet de dingen graag goed. Daarvoor zet je gauw je eigen wensen en behoeften opzij. Je hebt ook last van faalangst.
  • U hebt psychische problemen, bijvoorbeeld een depressie of een angststoornis.
  • U beleeft een traumatische gebeurtenis of je hebt in je jeugd een traumatische gebeurtenis meegemaakt. Bijvoorbeeld een overlijden, een overval, een verkeersongeval of een aanranding.
  • U leeft ongezond.
  • U hebt lange tijd last van stress. Daardoor kan het stress-systeem in je lichaam in de war raken. Dit systeem scheidt bepaalde hormonen af bij stress.

Niet iedereen die kans loopt op CVS, krijgt het ook. CVS begint vaak na een ingrijpende gebeurtenis, bijvoorbeeld:

  • een virus-infectie of een bacteriële infectie.
  • lichamelijk letsel, een operatie of een verwonding.
  • zwangerschap of bevalling.
  • een gebeurtenis die stress oplevert.

Premenstrueel syndroom

Veel vrouwen vinden ongesteld zijn geen pretje. Ze voelen zich vlak ervoor en op de eerste dag van de ongesteldheid wat hangerig en hebben last van buik- of hoofdpijn. Dat is vrij normaal. Maar voor sommige vrouwen is ongesteld zijn een groot probleem. Zij hebben zo veel lichamelijke en psychische klachten dat dit hun leven heel erg beïnvloedt. Als de klachten zo ernstig zijn, noemen we dit een premenstrueel syndroom (PMS). De klachten beginnen vaak na het dertigste jaar en na het krijgen van kinderen. Lichamelijke klachten die veel vrouwen hebben zijn: hoofdpijn, pijnlijke en gespannen borsten, buik- en rugpijn. Psychische klachten die veel vrouwen hebben zijn: stemmingswisselingen, somberheid, vergeetachtigheid, angsten en slapeloosheid. De klachten ontstaan meestal in de tweede helft van de menstruatiecyclus, dus vanaf zo’n twee weken tot een paar dagen voordat de ongesteldheid begint. Bij de meeste vrouwen verdwijnen de klachten op het moment dat ze ongesteld worden. Vervolgens hebben ze minstens een week nergens last van. Maar zodra de volgende ongesteldheid dichterbij komt, komen ook de klachten weer terug.

Pijnstoornis

Iemand met een pijnstoornis heeft altijd (of heel vaak) pijn, terwijl artsen niet kunnen vinden waardoor de pijn komt. Toch heeft de persoon er veel last van. Hij doet zelfs dingen niet meer die hij vroeger nog wel deed. Bijvoorbeeld sporten, bij mensen op bezoek gaan of werken. De pijn kan overal zitten. Het kan hoofdpijn zijn, rugpijn of buikpijn, maar ook pijn op een andere plek. Soms is er wel iets te vinden in het lichaam, maar is de pijn veel erger of duurt die veel langer dan bij andere mensen met hetzelfde lichamelijke probleem. Heb je vaak pijn en is er in je lichaam geen duidelijke oorzaak te vinden? Dan heeft je pijn misschien te maken met je gedachten en gevoelens. De pijn komt bijvoorbeeld door psychische spanningen. Dat wil niet zeggen dat je een aansteller bent of dat je zichzelf de pijn aanpraat. Pijn kan heel goed een psychische oorzaak hebben. Dat maakt de pijn niet minder echt. Pijn met een psychische oorzaak heet een pijnstoornis. Pijnstoornissen komen ook voor bij kinderen. Het kind klaagt dan bijvoorbeeld maandenlang over buikpijn. De buikpijn komt niet door iets lichamelijks, maar doordat het kind zich niet gelukkig voelt op school of andere problemen heeft.

Whiplash

Whiplash is een verzamelnaam voor verschillende klachten die optreden na een nekverstuiking. Het zijn meestal vage maar erg vervelende klachten. U kunt een nekverstuiking oplopen bij een plotselinge heftige beweging van het hoofd, bijvoorbeeld bij een auto-ongeluk. Wervels, spieren, banden en gewrichten in je hals en nek kunnen dan beschadigd zijn. Ook de hersenen raken soms licht beschadigd. Whiplash betekent zweepslag. Zweepslag slaat op de slingerbeweging die het hoofd bij een whiplash maakt: eerst naar achteren, dan naar voren of andersom. Whiplashklachten kunnen bijvoorbeeld ontstaan door een auto-aanrijding van achteren (een kop-staartbotsing). Het is niet makkelijk voor een arts om uit te zoeken of je een whiplash hebt. Heel belangrijk is je verhaal over wat er gebeurd is. Daarna krijg je een lichamelijk onderzoek om ernstige beschadigingen uit te sluiten. Bij een whiplash is de nek stijf en minder beweeglijk. Bij de meeste mensen met een whiplash gaan de klachten met een goede behandeling (of soms vanzelf) weg. Dit duurt een paar dagen of weken. Bij een kleine groep mensen met whiplash is dat helaas niet zo. Bij 10% van de mensen met whiplash ontstaan blijvende klachten met beperkingen voor het dagelijks leven.